تحریر یکی از مولفه‌های تاثیرگذار در آواز ایرانی است که می‌تواند زیبایی و توانمندی را در بهترین شکل به نمایش بگذارد. برای تعریف آن منابع مختلف، اصطلاحات متنوع به کار می‌برند اما باید دانست که این آوای چهچهه همانند در واقع صوتی آهنگین و بدون کلام است که شخص آوازخوان در اشکالی، ما قبل یا پس از ادای شعر، برای تکمیل ملودی آوازی، آن را به کار می برد البته کاربرد محدود به همین نیست بلکه جنبه تزییناتی جمله آوازی نیز دارد. باید دانست که تحریر ها به عنوان بخش عمیق و پرشکوه آواز سنتی محسوب می‌شوند که متمایز کننده با دیگر سبک‌های آواز نیز هست. در این نوشتار می توانید اطلاعاتی ارزشمند، درباره انواع تحریر در آواز کسب کنید.
تحریر در آواز ایرانی
استفاده از تحریر در آواز سنتی به آن، قدرتی اعجاب انگیز می بخشد. با ورق زدن تاریخچه موسیقی می توان به اطلاعات مختلفی درباره آن پی برد. بسیاری از موسیقی دان ها معتقدند که کاربرد آن برگرفته از سنت های هندی-ایرانی، هندی- اروپایی و یا احتمالاً آسیایی بوده است و حال لذت واضحی را به شنونده ارزانی می دهد.
بی جهت نیست که جادوی موسیقی آواز سنتی را مرتبط با کاربرد انواع تحریر می دانند که البته تنها یک نقش ندارد، در مواردی به عنوان زینتها و زوائد در هنر آواز مطرح می شود، بی جهت نیست که نگارندگان برای درک بهتر آن تالیفاتی در رسالات قرون میانه اسلامی نیز داشته‌اند.
از جمله می توان به اثر "تعلیم خوانندگی به حلق" که توسط عبدالقادر مراغه ای نگارش گردیده، اشاره کرد که مسائل و مفاهیم انواع تحریر و جزئیات را مطرح کرده اند.
آشنایی با انواع تحریر
آوازخوان های موسیقی ایرانی بسته به شرایط و علاقه ممکن است از انواع تحریر استقبال کنند که در ادامه به چند مورد اشاره می شود:
تحریر چکشی
از مشخصه اصلی تحریر چکشی میتوان تکرار یک نت با خود یا سایر نت ها را نام ببرد، البته فواصل تکراری در این بین قابل مشاهده است.
تحریر بلبلی
تحریر بلبلی، شباهت بالایی به تحریر چکشی از نظر تکرار یک نوع نت با خود یا سایر نت ها دارد اما وجه تمایز را میتوان اجرایی سرعتی دانست که به علت فواصل کمتر بین تکرار نت ها در تحلیل بلبلی، است.
تحریر زیر و رو
از اصلی ترین خصوصیات تحریر زیر و رو همانطور که از اسم آن مشخص است، می توان تکرار نت اصلی با نت بالایی و یا نت پایینی را گفت. معمولاً آواز خوان ها برای صداهای با دانگ و گستره بالا از این نوع تحریر، استقبال می کنند.
تحریر غنه
از نام آشناترین تحریرهای غنه میتوان تحریر متمرکز بر حرف "ای" را نام برد. در واقع این گروه معمولاً خروج از بینی صورت می گیرد، به طوری که میتوان شاهد خفه یا کدر شدن شفافیت صدا توسط بینی بود.
تحریر آکساندار
در این نوع تحریر، سکوت به چشم می خورد.
تحریر ضربی
آوازخوان ها این نوع تحریر را یک سر و گردن از سایرین متمایز می دانند که بی‌ارتباط با داشتن نظم و ترتیب نیست که در واقع اشاره به ضرب با متری مشخص دارد.
تحریر فلکی
تحریر فلکی مورد علاقه اغلب آواز خوان های سبک اصفهان است تا از این طریق هنرنمایی بهتری داشته باشند. از اصلی ترین مشخصات آن می توان به امکان نمایش چرخ های مخصوص در انواع پرده با وضعیت های مختلف در صوت و تحریر، اشاره کرد.
تحریر مقطع
اغلب موسیقیدان ها درباره آنها اشاره دارند که اغلب کوتاه و بریده بریده هستند تا خواننده بتواند صداهایی با گستره کم را اجرا کند.
تحریر هلهله
در این نوع تحریر، میتوان شاهد ادوات تحریر نامفهوم همچون هاراداي، هارالالا، هله له له، دادادادا، هِرله لِي و… بود که اغلب خوانندگان، متناسب با حال و هوای درونی خویش، چنین تحریر هایی را اجرا می کنند که اغلب مفهوم خاصی ندارند و بیانگر این تلاطم عواطف درونی خواننده است.
خورده تحریر
این نوع تحریر را میتوان جزء گروه تزییناتی دانست که اغلب کاربرد آنها محدود به آخر کلمات و جملات موسیقی است تا نمایش اتمام ملودی باشد، البته محبوبیت نسبتا خوبی بین اغلب خوانندگان دارد که در هنرنمایی های خویش آن را به کار می برند.
منظور از ادوات تحریر چیست
موسیقی و آواز یکی از ابزارهای سرگرم کننده بشر هستند که روح و جسم را جلا می دهند، بی جهت نیست که انس و الفت دیرینه ای با این نغمه های دلنشین دارند.
کاربرد ادوات تحریر نیز اغلب برای نمایش تحت تاثیر قرار دادن مخاطب و اتمام زیبا و هنرمندانه آواز به کار میرود، بی جهت نیست که اغلب آثار می‌توانند در ذهن و یاد شنونده، ثبت شوند.
ادوات تحریر معمولاً شامل دو دسته هستند:
- گروه اول که شامل ۶ حروف شش گانه مصوت ( اَ، اِ، اُ، آ، او، اي) هستند و معمولاً آوازخوان قبل از آغاز هر تحریر، آنها را بیان می کند تا روند اجرا به درستی پیش رود.
- گروه دوم که اغلب شامل كلماتي از قبيل اي، امان، حبيب من، محبوب من، اميد من، جانم و… هستند، علیرغم همخوانی با مناسبت های ملودیک و یا سلیقه خواننده، توصیه موسیقیدان های برجسته عدم کاربرد زیاد آنهاست تا بتوان از آثار موسیقی لذت برد به این دلیل که در مواردی به عظمت و زیبایی اثر آسیب می زند.
سخن آخر
آواز ایرانی به عنوان یک هنر ناب نه تنها در بین مردمان موسیقی دوست ایرانی، طرفدار دارد بلکه گنجینه‌ای ارزشمند است که جان و دل مردمان ساکن کشورهای مختلف را نیز تسکین می بخشد. تحریر نیز جایگاه ارزنده‌ای برای هویت بخشیدن به آواز ایرانی دارد. زنده یاد استاد محمد رضا شجریان از مفاخر ارزنده عصر حاضر توانستند در زمینه اجرای آواز ایرانی، چنین نکات تاثیرگذاری را به خوبی به شاگردان خویش آموزش دهند اما باید دانست آوازخوان نامدار تنها با آموزش میسر نمی‌شود بلکه پشتکار، تمرین و تکرار کمک می‌کند تبحر خوبی در تحریر نیز کسب کرد.
