فرامرز پایور (۱۰ فوریه ۱۹۳۲، تهران - ۹ دسامبر ۲۰۰۹، تهران) نوازنده سنتور، آهنگساز و استاد موسیقی سنتی ایرانی بود.
پایور در تهران، ایران، در یک خانواده اشرافی و موسیقی دوست متولد شد، خانواده‌ای که هنر آن‌ها در دربار نیز مشهور بود. پدربزرگ او، مصورالدوله، نقاش مشهوری در دربار ناصرالدین شاه بود. او همچنین نوازنده خوبی نیز به حساب می‌آمد و ویولن، سه تار و سنتور می‌نواخت. پدرش علی پایور، هم نقاش بود و هم استاد فرانسه در دانشگاه تهران. مادر پایور همچنین به هنرها به طور كلی و موسیقی به طور خاص علاقه داشت. او از استعداد پسرش آگاه بود و او را به نواختن ساز تشویق می‌کرد.
پایور در سالهای اولیه یادگیری موسیقی، شروع به نشان دادن استعداد موسیقیایی خود کرد و به تدریج فهمید که می‌خواهد یک موسیقی دان و یک هنرمند شود.
در هفده سالگی، هنگامی که تحصیلات خود را در دبیرستان دارالفنون به پایان رساند، فعالیت موسیقی خود را آغاز کرد و در نزد ابوالحسن صبا تحصیل کرد. وی قبل از فارغ التحصیلی از کلاس استاد خود، در رشته موسیقی ردیف تحصیل کرد و به مدت هشت سال با ابوالحسن صبا سنتور نواخت.
پایور در سنتور مهارت بالایی داشت و خیلی زود به شهرت زیادی دست یافت. پس از مرگ ابوالحسن صبا وی تحصیل را نزد چهار استاد دیگر آغاز كرد: نورعلی برومند، ركن الدین مختاری، عبدالله دوامی و حاجی آقاي محمدي ایرانی.
پایور همکاری خود را با اداره فرهنگ و هنر ایران در سال ۱۹۵۴ آغاز کرد و ارکستری به نام "ارکستر هنر و فرهنگ" را در آن بخش تأسیس کرد. وی از موسیقیدانان مشهور از جمله حسین تهرانی (تنبک)، خاطره پروانه (آواز سنتی)، هوشنگ ظریف (تار)، محمدرضا شجریان (خواننده)، رحمت الله بدیعی (کمانچه) و عبدالوهاب شهیدی (خواننده) دعوت کرد.
در سال ۱۹۵۸، پایور شروع به تدریس سنتور در هنرستان موسیقی ملی کرد. چهار سال بعد، در سال ۱۹۶۲، وی در سال ۱۹۶۳، پایور بورس تحصیلی را برای تحصیل به مدت سه سال در انگلیس به دست آورد و در آنجا با همسر اول ایرلندی-آمریکایی خود آشنا شد. در این مدت وی همچنین در لندن و کمبریج در مورد موسیقی کلاسیک فارسی سخنرانی و اجرا کرد که امروزه از بی بی سی وبرنامه های رادیویی فارسی زبان شنیده می‌شود.
وی در سال ۱۹۶۵ با مدرک دیپلم تحصیلات تکمیلی انگلیسی از دانشگاه کمبریج فارغ التحصیل شد. در همان زمان وی تحصیلات موسیقی غربی را در آکادمی موسیقی سلطنتی در لندن فرا گرفت.
پایور در بسیاری از کشورها از جمله ایالات متحده آمریکا، آلمان، انگلیس، سوئد، فرانسه، ژاپن، ایتالیا، مالزی و روسیه برنامه اجرا کرده است و در سراسر جهان به عنوان یک مجرب و آهنگساز سنتور شناخته می‌شود.
استاد فرامرز پایور را باید به عنوان یکی از اولین گسترش دهندگان گروه‌هایی با ساختار ایرانی قلمداد کرد وی همچنین با دانش گسترده‌ای که در زمینه موسیقی داشت و نیز علاقه و پیگیری فراوان توانست بسیاری از آموخته‌های خود از استادانش مانند صبا، دوامی و برومند را در قالب کتاب ساماندهی کند.
تلاش‌های پایور پلی بود بین میراث صبا و محجوبی و جریانی که نوازندگان جوان تحصیل کرده در دانشکده هنرهای زیبا، از اوایل دهه ۱۹۷۱ آغاز کردند و موسیقی امروز ایران را الگو قرار دادند. در فاصله زمانی بین این دو، حدود پانزده سال، هیچ کس به جز استاد فرامرز پایور در زمینه موسیقی اصیل کار جدی و پیگیرانه‌ای انجام نداد.
فرامرز پایور در سال ۱۹۸۱ به همراهی جلیل شهناز، علی اصغر بهاری، محمد موسوی و محمد اسماعیلی، «گروه اساتید» را تشکیل داد و سرپرستی، آهنگ‌سازی و نوازندگی سنتور را در آن به عهده گرفت. این گروه، آثار ماندگاری با محمدرضا شجریان و شهرام ناظری ارائه دادند.
فرامرز پایور همچنین در نظم شخصی شخصیتی خاص بود. کسانی که در این سالها با او در ایران و خارج از کشور کنسرت اجرا کرده‌اند بارها از دلسوزی وی نسبت به اعضای گروه و توجه او یاد کرده‌اند و اینکه اعضا احساس نمی‌کنند مورد تبعیض قرار می‌گیرند. این شخصیت البته به شاگردان وی نیز منتقل شده است و برخی از برجسته‌ترین سنتورها و نوازندگان تار از شاگردان این شخصیت مشهور هستند.
سبک و شیوه نوازندگی فرامرز پایور
پایور را باید یکی از معدود افرادی دانست که برای اولین بار و با تحقیق مداوم خود در مورد اساسی‌ترین مسائل در سنتور نوازی توانست به یک دیدگاه کلی و اصولی دست یابد. در واقع، ویژگی نواختن یک ساز خاص، نحوه ضربه زدن با کوبه، تنظیم دقیق سیم‌ها و خرک، تکنیک‌های اجرایی و ظرافت‌های نوازندگی، صدا و تأکید بر پویایی و ظرافت‌ها و بسیاری از مسائل دیگر همیشه از جمله نگرانی‌های فرامرز پایور در سنتور نوازی بود. او همیشه دانشجویان خود را تشویق می‌کرد که در مورد این موضوعات سؤالات، تحقیق و تجربه بیشتری پیدا کنند.
سبک نوازندگی استاد فرامرز پایور از همان ابتدا (به استناد آثار باقیمانده از آن زمان) تا به حال، تقریباً ثابت مانده است. بدون تردید با گذشت زمان بر مهارت و چابکی نوازندگی‌اش افزوده شده است ولی سبک کلی وی ثابت بوده است.
دقت بالای فرامرز پایور به حدی است که بندرت دیده شده است که نت را به اشتباه بنوازد. نگهداری و تنظیم مناسب وزن قطعات در اجراهای او همیشه مهم بوده است. هد ضربات (آکسون) را به طور دقیق اجرا می‌کرد و سرعت اجرای قطعه را تا پایان به خوبی حفظ می‌کرد.
استیل و فرم زیبای دست و بدن فرامرز پایور هنگام نواختن بسیار زیباست. بدون شک فرامرز پایور بهترین استایل نوازندگی سنتور را داشته است. نشسته مستقیم پشت سنتور، تحرک کم بدن او همه را مجذوب خود می‌کرد، حتی هنگام اجرای قطعات سنگین.
ازدواج اول پایور به دلیل "عوارضی" که حاصل ازدواج با یک خارجی پس از انقلاب بود، پایان یافته بود. وی در سال ۱۹۹۸ هنگام ملاقات با دخترش (و تنها فرزندش) در پاریس، دچار سکته‌ای شد كه یك طرف بدن او را فلج كرد و او را مجبور به ترك اجرا كرد. اگرچه به شدت معلول بود، اما تا پایان عمر به راهنمایی موسیقی دانان جوان‌تر از خانه خود ادامه داد. در این سالها، برخی آثار قدیمی وی با تنظیم مهرداد دلنوازی و خوانندگی سالار عقیلی و با تأیید او تهیه و اجرا شدند. پایور پس از مدتها مبارزه با آسیب مغزی در بیمارستان شهید باهنر منظریه تهران به علت ایست قلبی و مشکل تنفسی در ۹ دسامبر ۲۰۰۹ درگذشت.
