ابوالحسن صبا متولد ۱۲۸۱ در تهران بوده، پدر او دکتر ابوالقاسم کنال السلطنه از نواده های فتحعلی خان صبا ملک الشعرای دربار قاجار بوده، و خانواده ای همه اهل هنر و ادبیات و طبابت بودند. اولین استاد ابوالحسن صبا نیز پدرش بوده و یک بادر و سه خواهر او نیز همه هنرمند و علاقمند به موسیقی بوده اند.

استاد درباره فراگرفتن موسيقي چنين مي گويد: "پدرم علاقه مفرطی به موسيقی داشت، يعنی خودش هم آشنا به ساز ايرانی بود و از کودکی يعنی از شش سالگی مرا نزد اساتيد وقت راهنمایی کرده بود. قبل از اين که شروع به مشق ويلن بکنم با سازهای ايرانی از قبيل سه تار، تار، سنتور و ضرب آشنا شدم، حتی قدری هم کمانچه زدم. بعداً اطلاعات خودم را به ويولون منتقل کردم و تقريباً يک مکتب خصوصی براي ويولن ايجاد شد و کتابهايی در اين خصوص نوشته و انتشار دادم."

او ابتدا در مدرسه علمیه و در کالج آمریکایی تحصیلات خود را ادامه داد، شاگرد استادان شاخصی چون میرزا عبدالله فراهانی، درویش خان، علی نقی وزیری و … بود.

وی در همه ی رشته های هنری دستی بر آتش داشت، در جوانی به مدرسه کمال الملک رفت و نقاشی آموخت. به ادبیات علاقمند بود و آثار نیما و هدایت را می خواند و حتی با نیما و شهریار در ارتباط نزدیک بود. همچنین در رشته های هنری دیگر از جمله نجاری، معرق کاری، سوهان کاری و … نیز تبحر داشت که برای ساخت آلات موسیقی به او کمک کردند.

ابوالحسن صبا در سال ۱۳۰۲ در مدرسهٔ عالی موسیقی که توسط علی‌نقی وزیری بنیان گذاشته شده بود، مشغول به تحصیل شد. صبا در ۲۲ سالگی دانشجوی ممتاز و تک‌نواز برنامه‌های مدرسهٔ عالی موسیقی شد و مورد احترام و تشویق اساتید و دوستانش قرار گرفت. نخستین اثر ضبط‌شدهٔ صبا قطعهٔ زرد ملیجه با ویولن بود که در میان دو بند سرود ای وطن با صدای روح‌انگیز در سال ۱۳۰۶ در قالب صفحه تولید شد و بسیار مورد توجه قرار گرفت.

ابوالحسن صبا، در سال ۱۳۰۶ از طرف استاد علینقی وزیری مأمور شد تا در رشت مدرسه‌ای مخصوص موسیقی تأسیس کند. او نزدیک ۲ سال در رشت ماند و در آنجا ضمن آموزش موسیقی، به روستاها و کوهپایه‌های شمال رفت و به جمع‌آوری آهنگ‌های محلی پرداخت و ارمغان‌هایی از این سفر به همراه آورد. آهنگ‌های دیلمان، رقص چوبی قاسم‌آبادی، کوهستانی و امیری مازندرانی یادگار این دوره از زندگی اوست.

استاد صبا شاگردان بسیاری را پرورش داد که اغلب آنان از موسیقیدانان بزرگ و برجسته و از استادان بنام و موثر در این هنر هستند که از آن جمله می توان به مهدی خالدی، علی تجویدی، حبیب الله بدیعی، رحمت الله بدیعی، پرویز یاحقی، همایون خرم، عباس شاپوری، حسین دهلوی، فرامرز پایور، حسین تهرانی، مجید وفادار، اسدالله ملک و... اشاره کرد.

سرانجام این عالم موسیقی در ۲۹ آذر سال ۱۳۳۶ در ۵۵ سالگی به علت سکته قلبی درگذشت و پیکرش در نخستین روز زمستان ۱۳۳۶ شمسی با حضور هنرمندان و هنردوستان در آرامگاه ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.