قمرالملوک وزیری از نامدارترین خوانندگان آواز سنتی ایران هستند که با صدای اعجاز انگیز خود، موسیقی دلنوازی را به شنوندگان ارزانی داشتند. شخصیت فاخر هنری ایشان با حرکت انقلابی کشف حجاب و اجرای صحنه ای بیش از پیش شهره عام و خاص شد. خانم وزیری را حامی فرهنگ و هنر گرانقدر ایران زمین می دانند که تمایل ستودنی به دگرگونی و تحول نیز داشتند به طوری که بدون اغراق تمام دارایی خویش را وقف طبقه تنگ دست نمودند و خود با بضاعت مالی، روزهای پایانی عمر خویش را سپری می کردند بی جهت نیست که نام و آوازه ایشان همواره در حافظه تاریخی ملت موسیقی دوست، با احترام بسیار یاد می شود.
زندگی نامه قمر الملوک وزیری
قمرالملوک از بانوان آواز خوان مشهوری هستند که اصالت ایشان را به تاکستان نسبت می‌دهند که در سال ۱۲۸۴ دیده به جهان گشودند البته در بین اقوام نزدیک با اسم شناسنامه ای" قمرخانم سیدحسین خان " نیز شناخته می شدند.
اگرچه نغمه‌های آواز ایشان بسیار روح انگیز و سحر کننده بود اما با حرکتی متحول کننده و اجرایی صحنه‌ای بدون‌حجاب، دوران جدیدی را در عرصه موسیقی برای بانوان رقم زدند. بی جهت نیست که این شخصیت تاثیرگذار را به عنوان پرآوازه ترین خواننده زن آواز سنتی یاد می‌کنند.
شخصیت خاص هنری ایشان حاصل دست و پنجه نرم کردن با مشکلات متعدد و عبور از فراز و نشیب های بسیار است، اگر کتاب "سیمای هنرمندان ایران" را ورق بزنید، حتماً زندگی خانوادگی اندوه بار ایشان را بهتر درک خواهید کرد که از همان نخستین روزهای تولد از نعمت پدر و مادر محروم شدند و تحت تکلف مادر بزرگ خیرالنساء ملقب به افتخارالذاکرین رشد یافتند.
شاید اگر بدانید که مادربزرگ روضه خوان زنانه حرم سرا ناصرالدین شاه بودند، بهتر عیار موسیقی ایشان را درک کنید که از چه محیط آموزشی برخاسته است.
قمرالملوک وزیری، پیوند ناگسستنی خویش به هنر و موسیقی را مرهون تربیت شخصی بیان کرده اند که توانستند جسارت به تصویر کشیدن ذوق و توانمندی ذاتی را بیابند و همگان را مبهوت نمایند.
فعالیت های قمرالملوک وزیری
جایگاه ارزنده و بی تکرار قمر الملوک وزیری در موسیقی پس از آشنایی با مرتضی نی داوود آغاز گشت که علم و دانش ایشان را درباره ردیف موسیقی ملی گسترش دادند. خوشبختانه با رمزگشایی از ماهیت ارزشمند استعداد و توانمندی کمپانی هیز ماسترز ویس نیز برای همکاری و ضبط صدا ایشان را دعوت به حضور در پایتخت کردند که تداوم همکاری در کمپانی پلیفون را نیز به دنبال داشت.
کم کم شهرت نواهای فاخر ایشان به گوش همگان رسید و با اجرای نخستین کنسرت در سال ۱۳۰۳ در گراند هتل همگان را شگفت زده کردند. اگرچه عواقب سنگینی نیز این اجرای بیاد ماندنی به دنبال داشت، اجباری بودن حجاب در سطح کشور برای بانوان رایج بود، قمرالملوک برای حرکت خاص که اجرای بدون حجاب را صورت دادند مجبور به تعهد کتبی برای اجرا های بعدی شدند.
خانم وزیری بی تزلزل از شخصیت های فروتن و مهربان هنری بودند که همواره از زندگی تجملاتی دوری می کردند به طوری که عواید کنسرت را به امور خیریه بخشیدند. همچنین مبالغ حاصل از کنسرت مشهد را نیز به بازسازی آرامگاه فردوسی اختصاص دادند. مردمانی ساکن همدان نیز از سوز و گداز آواز ایشان بی بهره نماندند و در سال ۱۳۱۰ شاهد کنسرت باشکوهی بودند که چندین ترانه از عارف نیز اجرا شد و مورد استقبال بسیاری نیز صورت گرفت.
از دیگر کنسرت های فراموش ناشدنی قمرالملوک وزیری در سال ۱۳۰۸ رقم خورد که عواید به کودکان بی‌سرپرست هدیه داده شد. سال ۱۳۱۹ نقطه عطف فعالیت‌های ایشان بود که رادیو ایران پل ارتباطی با عامه مردم انتخاب شد تا بتوانند لذت بارزی از صدای غنی و روح نواز قمرالملوک را تجربه کنند.
در زندگی شخصی ایشان ناکامی هایی دیده می‌شود، عمر ازدواج نخست که با شخصی صاحب منصب در سن ۱۵ سالگی اتفاق افتاد، حدود یک ماه بود. همچنین در دهه سی سالگی ایشان اگر چه عهد زناشویی جدیدی با امین التجار بستند اما چندان این پیوند زناشویی نیز تداوم نداشت.
تجربه، مهارت و صدای ملکوتی قمرالملوک دست به دست یکدیگر دادند تا سازمان ملل در سی و هفتمین نشست سالانه خود، نام ایشان و مهدی رجبیان را در پرونده سالانه درج نماید.
سرانجام در سال ۱۳۳۸ چراغ عمر پرفروغ ایشان خاموش شد تا خاک گورستان ظهیرالدوله مامن جسم این شخصیت فقید و ارزشمند موسیقی ایران زمین باشد. اگرچه گذر سالیان بسیار نیز نتوانست خاطرات هنری و خدمات ارزشمندی که به مردمان تهی دست را می کردند از یادها ببرد.
دیگر نکات جالب درباره قمرالملوک وزیری
قمرالملوک وزیری با حنجره طلایی خویش اگرچه روح شنوندگان را جلا می داد اما اسطوره اخلاق و خیرخواهی نیز بودند بطوری که گاهی با بخشش افراطی خود با تنگدستی نیز روزگار می گذراندند. آگاهی به مسائل سیاسی و اجتماعی جامعه از ایشان جایگاه ارزنده ای در بین شخصیت های سیاسی و دولتمردان ساخته بود که مراودات نزدیکی را در مهمانی‌ها و دورهمی های خصوصی شکل می داد البته قمرالملوک اگرچه نزدیکی نسبتاً خوبی با اهالی سیاست داشتند اما هرگز اسیر دام تجملات فریبنده نمی‌شدند و از پذیرش جواهرات اهدایی امتناع می‌کردند.
از تأثیرگذارترین اجراهای ایشان آوازخوانی با اجرای مارش جمهوری عارف است که نگاه روشنفکران را نیز جلب نمود که از نام آشناترین این قطعات می توان مرغ سحر ملک الشعرای بهار را نام برد.
