اموزش نت خوانی + تمرین های پایه + دانلود کتاب

مهارت نت خوانی یا به انگلیسی sight reading به این معناست، که بدون تمرینات قبلی، بتوانید قطعه ای جدید را از روی نت آن قطعه، بنوازید. در حقیقت نت خوانی تنها به معنای خواندن نت های نیست، بلکه به این معناست که با دیدن نت یک قطعه بتوانید ریتم آن را شناسایی کنید و برای نواختن آن قطعه با سایر نوازندگان هماهنگ شوید. هنگام اجرای قطعات جدید باید به بافت، مد و فراز یا phrase ها توجه کنید. توجه به این نکات به خصوص در اجراهای گروهی به بهبود نوازندگی شما کمک می کند.

همانطور که گفته شد، در اجراهای گروهی و اجراهای زنده، داشتن مهارت نت خوانی امری ضروری است و افزون بر این، برای نوازندگانی که مهارت نت خوانی را دارند، موقعیت های شغلی بهتری نیز فراهم است. نوازندگان پیانو که در نت خوانی مهارت دارند، بسیار سریغ تر از دیگر نوازندگان پیشرفت می کنند و می آموزند. البته که خواندن نت ها به تنهایی، معنای نت خوانی نیست، بلکه باید به درک درستی از معنای نت ها در کنار یکدیگر برسید. فرض کنید برای خواندن این مقاله، تنها می توانستید حروف را بخوانید و کلمات را درک نمی کردید، این نوع خواندن قطعا کمکی به شما نخواهد کرد. در ادامه ی این مطلب تمرینات مختلفی برای پیشرفت در مهارت نت خوانی را باهم بررسی خواهیم کرد:

پیش از آن با ابتدا دو کتاب که در کسب این مهارت به شما کمک می کنند را معرفی کرده و قرار می دهیم. و سپس با نت ها و مفاهیم اولیه مرتبط با آنها آشنا می شویم.

دانلود کتاب تئوری موسیقی

برای یادگیری الفبای موسیقی و مفاهیم اولیه ی آن یکی از بهترین کتاب هایی که می توانید مطالعه کنید، کتاب تئوری موسیقی به قلم مصطفی پور تراب است که در ادامه لینک دانلود آن را برای شما قرار می دهیم. این کتاب با قدم هایی منطقی و پیوسته، خواننده را با نت ها و الفبای موسیقی آشنا کرده و تئوری موسیقی را به خوانندگان و نوازندگان مبتدی تفهیم می کند. مصطفی پورتراب عضو هیات موسس شورای عالی خانه موسیقی ایران و نایب رئیس آن شورا است و یکی از آهنگسازان و اساتید بی بدیل تئوری موسیقی می باشد.

دانلود کتاب آموزش نت نویسی و نت خوانی

برای نوازندگی موسیقی، الزامی به توانایی خواندن موسیقی نیست و بدون آن هم قادر خواهید بود موسیقی بنوازید،  درست همانطور که ما در کودکی بدون دانش خواندن و نوشتن، می توانستیم صحبت کنیم. اما در هردو صورت توانایی خواندن و نوشتن، درک کامل تر و بهتری از زبان مورد نظر به ما می دهد و برای پیشرفت، به این توانایی نیاز خواهیم داشت. مهارت خواندن نت های موسیقی به افراد کمک می کند تا تئوری موسیقی را بهتر و عمیق تر درک کنند، قطعه ای را که قبلا نشنیده اند بنوازند و به آنها امکان می دهد تا ایده های موسیقایی خود را هویت ببخشند و به دگیران منتقل کنند. برای یادگیری این مهارت، نیاز به زمان خواهید داشت، اما در این مطلب می توانید اصول اولیه را بیاموزید.

در ادامه مفاهیم اولیه ی زبان موسیقی را مرور کرده سپس تمرین هایی برای تقویت مهارت نت خوانی را بررسی می کنیم.

نت های موسیقی

نت ها  در حقیقت الفبای موسیقی هستند که از طریق آنها می توانیم، کلمات، جمله ها، عبارات و داستان های مختلفی بنویسیم، بخوانیم و بنوازیم. هفت عدد نت که به اشکال زیر از سمت چپ به راست خوانده می شوند:
سی      لا      سُل       فا      می       رِ       دو
do       re       mi       fa       sol      la        si
C        D        E        F         G        A        B

هر نت موسیقی در حالت “تیز یا زیر”: دییِز یا شارپ (Sharp) خوانده می شود و با علامت ” ♯ ” نمایش داده می شود. مثال: ♯F (فا دییِز)

هر نت موسیقی در حالت “بم”: بِمُل یا فِلَت (Flat) خوانده می شود و با علامت ” ♭ ” نمایش داده می شود. مثال: ♭F (فا بِمُل)

خطوط حامل

نتهای موسیقی، علائم و نشانه ها همگی وقتی معنا پیدا می کنند که روی ۵ خط موازی با فواصل یکسان قرار می گیرند. این خطوط در تمام صفحات موسیقی در چندین ردیف پشت سر هم و با فواصل یکسان کشیده شده اند. نت های مختلف روی این خطوط و بین آنها قرار دارند و درواقع خطوط حامل نت های موسیقی را در روی خطوط و بین خطوط حمل می کنند، به همین دلیل به آنها خطوط حامل می گویند.

کلید موسیقی (Clef)

اولین علامتی که روی خطوط حامل نوشته یا کشیده می شود، “کلید” است. کلید به ما نشان می دهد که علائم و فاصله هایی که رو و بین خطوط حامل قرار دارند، نشان دهنده ی کدام نت ها هستند.

کلید سُل (کلید تریبل)

دلیل نامگذاری این کلید، این است که برای کشیدن آن، یک دایره دور خط نت سل کشیده می شود. از این کلید برای نوشتن نت های بیشتر صداها و آواها از جمله سوپرانو، متزو سوپرانو، آلتو، تنور، سازهای چوبی - بادی مثل فلوت و کلارینت و .. و سازهای زهی مثل گیتار و ویولن و همینطور سازهای برنجی مثل ساکسیفون و ترومپت، استفاده می شود. این کلید با همه ی نت های قابل نواختن با دست راست روی پیانو همخوانی دارد.

نت هایی که بر روی خطوط حامل در “کلید سُل” نواخته می شوند به ترتیب از پایین به بالا عبارتند از: E، G، B، D و F. و نت های بین خطوط نیز به ترتیب از پایین به بالا، F، A، C و E هستند.

کلید فا (کلید باس)

دلیل نامگذاری کلید فا این است که در دو طرف خط حامل نت فا دو نقطه قرار داده می شود. از این کلید برای نوشتن نت های موسیقی سازهای با تن صدای پایین یا بم مثل باس و باسون، سازهای برنجی مثل ترومبون و توبا، و سازهای دیگر از جمله ویولن سل، باریتوم و یوفونیوم استفاده می شود. برای نوشتن قطعات پیانو برای دست چپ نیز از کلید فا استفاده می شود.

نت هایی که بر روی خطوط حامل در “کلید فا” نواخته می شوند به ترتیب از پایین به بالا عبارتن از : G، B، D ، F و A. و نت های بین خطوط نیز به ترتیب از پایین به بالا، A، C، E و G هستند.

مایه نما (Key Signature)

بعد از قرار گرفتن کلید سل یا فا، و قبل از شروع نت ها از دو علامت ♯ و ♭ استفاده می شود که زیر یا بم بودن نت ها را نشان می دهد. به این علامت ها مایه نما می گویند که نشان دهنده ی تن یا مایه ی موسیقی ما هستند.

• علامت بِمُل (♭  ) در کنار کلید سل یا کلید فا، به این معنی است که تمامی نت ها روی آن خط یا بین این خطوط، باید به صورت بمل ( ♭ )  نیم گام یا نیم پرده به پایین نواخته شوند. بنابرین اگر علامت ♭ در کنار کلید، روی خطی از خطوط حامل قرار بگیرد که مطابق با نت B باشد، تمامی نت های B تا انتها باید به صورت “بِمُل” یا B♭ نواخته شوند که در میانه نت B (سی) و نت A (لا)  قرار دارد.
• علامت دییِز (♯) در کنار کلید سل یا کلید فا، به این معنی است که تمامی نت ها روی آن خط یا بین این خطوط، باید به صورت بمل ( ♯ )  نیم گام یا نیم پرده به بالا نواخته شوند.
• اگر مایه نما مشخص کند که نت سی (B) به عنوان مثال تا انتها باید به صورت “بِمُل” نواخته شود، یک علامت ( ♮ ) پیش از نت B تعیین می کند که این نت خاص و دیگر نت های B در آن میزان باید به جای B♭ به صورت B نواخته شوند.

 

میزان نما (Time Signature)

در سمت راست “مایه نما” (در صورت وجود) “میزان نما” قرار دارد. میزان نما به طور معین، از دو عدد تشکیل شده است و شبیه به یک کسر به نظر می رسد. ممکن است تا انتهای یک قطعه موسیقی ثابت باشد و همین طور می تواند در فواصل زمانی مختلف تغییر کند.

• عدد بالا: مشخص می کند که در هر “میزان” چند ضرب وجود دارد. برای مثال اگر میزان نما ¾ باشد، به این معنی است که در هر میزان ۳ ضرب وجود دارد.

نکته: “میزان” توسط خطوطی  عمود بر خطوط حامل مشخص می شود. به این خطوط، خط میزان گفته می شود.

• عدد پایین: مشخص می کند که چه نوع نتی یک ضربی است. این عدد معمولا ۴ است و این معنا را می دهد که هر “نت سیاه  یا ¼ ” (گام بعدی را بخوانید)، معادل یک ضرب است. همچنین اگر ۲ باشد که در آن هر “نت سفید یا ½ “، معادل یک ضرب است و  اگر ۸ باشد هر “نت چنگ یا ۱/۸” معادل یک ضرب است.

با توجه به میزان نما، نت ها را بنوازید و به موقع سکوت کنید

اکنون می توانید تمامی نت ها را روی خطوط حامل بخوانید. کلید، “مایه نما” و “میزان نمای” هر قطعه موسیقی را تشخیص دهید، اما نمی توانید معنای علائم مختلفی را که روی خطوط و لا به لای خطوط قرار می گیرند متوجه شوید. برای شکل گیری یک قطعه موسیقی، صدای هر نت موسیقی در هر میزان باید به اندازه معینی ادامه پیدا کند و همچنین در لا به لای این نتها باید در فواصل زمانی معینی سکوت وجود داشته باشد. سکوت به این معنی که در این فواصل هیچ نتی نواخته نمی شود. علائم گوناگونی برای نشان دادن مدت زمان کشش نت و سکوت ها وجود دارد که در ادامه آن ها را فرا خواهیم گرفت.

نت گرد یا نت کامل: به صورت دایره ای در خطوط حامل ظاهر می شود و این نت در میزان ۴/۴ به اندازه ۴ ضرب ادامه پیدا می کند یا کشیده می شود. نت گرد واحد مبنایی است برای دیگر نت ها؛ به این معنی که میزان کشش دیگر نت ها نسبت به این نت سنجیده می شود.

سکوت گرد یا سکوت کامل: یک مستطیل سیاه رنگ که از خط حامل دوم به پایین آویزان است. از لحاظ ارزش زمانیف معدل نت گرد است. هرچند که در موقعیت هایی به معنای سکوت در کل میزان است حتی اگر نت گرد به معنای این میزان کشش نباشد. برای مثال در میزان ¾  نت گرد نمی تواند استفاده شود، چون برای یک میزان زیادی بزرگ است. با این وجود سکوت گرد (سکوت کامل) گاهی برای نشان دادن سکوت در کل میزان مورد استفاده قرار می گیرد.

نت سفید یا نت ½ : از لحاظ ارزش زمانی، ½  نت گرد محسوب می شود. نت سفید به صورت یک دایره و یک خط راست در خطوط حامل قرار می گیرد. این خط راست می تواند در سمت راست به سوی بالا یا در سمت چپ به سوی پایین کشیده شود. در یک میزان ۴/۴، صدای نت سفید به اندازه ۲ ضرب ادامه پیدا می کند.

سکوت سفید: یک مستطیل سیاه رنگ که روی خط حامل سوم به سمت بالا می نشیند و ارزش زمانی اش به اندازه نت سفید می باشد.

نت سیاه یا نت ¼:  از لحاظ ارزش زمانی، ¼ نت گرد محسوب می شود. یک دایره سیاه رنگ تو پر که یک خط مستقیم از یک سمت ان به یک سو کشیده شده است. در یک میزان ۴/۴، صدای نت سیاه معادل ۱ ضرب خواهد بود.

سکوت سیاه یا ½: یک علامت منحصر به فرد که شبیه پرنده ایست که به یک سو به پرواز در آمده است.  گاهی این علامت به شکل آینه تصویر “سکوت چنگ” نشان داده می شود.

نت چنگ:  از لحاظ ارزش زمانی، ۱/۸ نت گرد محسوب می شود. در یک میزان ۴/۴، صدای نت سیاه معادل ½  ضرب خواهد بود. نت چنگ شبیه به نت سیاه است، با این تفاوت که در انتهایش چیزی شبیه به یک دم یا یک پرچم نیز وجود دارد که به سمت خطوط حامل خمیده می شود.

نکته: دو نت چنگ یا بیشتر به وسیله یک خط افقی از پایین یا از بالا به یکدیگر مطابق شکل متصل می شوند.

سکوت چنگ: یک خط اریب که در انتهایش چیزی شبیه به پرچم به سمت چپ و مابین خطوط حامل دوم و سوم کشیده شده است. ارزش زمانی سکوت چنگ معادل نت چنگ است.

نت دولا چنگ: ارزش زمانی اش ۱/۱۶ نت گرد است و در یک میزان ۴/۴ صدای نت دولاچنگ معادل ¼ خواهد بود. نت دولاچنگ شبیه به نت چنگ است با این تفاوت که در انتهایش دو پرچم دارد.

نکته: نت های دولاچنگ با دو خط افقی موازی به یکدیگر متصل می شوند.

سکوت دولاچنگ: شبیه به سکوت چنگ با این تفاوت که یک پرچم دیگر در زیر پرچم اول و مابین خطوط حامل سوم و چهارم کشیده شده است. ارزش زمانی سکوت دولاچنگ معادل نت دولاچنگ است.

هنگامی که یک نقطه در کنار یک نت یا یک سکوت قرار می گیرد، باید به اندازه نصف ارزش زمانی نرمال نت بیشتر ادامه پیدا کند.

برای مثال: یک نقطه در کنار نت سفید، به این معنی است که آن نت باید به اندازه ۳/۲ یک نت سفید معمولی ادامه پیدا کند. از آنجایی که یک نت سفید در میزان ۴/۴ معادل دو ضرب می باشد، پس با یک نقطه در کنارش این نت باید ۳ ضرب ادامه پیدا کند.

نت ها و سکوت هایی با زمان های کوتاهتر نیز وجود دارند، که از همان الگوی نتهای چنگ و دولا چنگ پیروی می کنند.

به چگونگی نواخته شدن نت ها توجه کنید

به نواخته شدن دو یا چند نت به طور همزمان “کورد” یا “آکورد” گفته می شود. برای نشان دادن یک کورد، نت ها روی یک دیگر و به صورت ستونی، روی خطوط حامل نشان داده می شوند. آکوردها تنها در ساز های پولیفونیک (توانایی نواختن چند نت به صورت مستقل یا همزمان) مانند گیتار و پیانو امکان نواخته شدن دارند.

اگر دو نت به وسیله یک کمان به یکدیگر متصل شده باشند، این خط خمیده، خط اتحاد یا خط اتصال خواهد بود. خط اتحاد تنها بین نتهای همنام (از لحاظ آوایی و نه ارزش زمانی)  اتفاق می افتد و به این معنی است که ارزش زمانی هر دو نت باید با یکدیگر جمع شود. کاربرد خط اتحاد برای مواقعی است که می خواهیم در فاصله زمانی که صدای یک یا چند نت ادامه پیدا می کند، نت های دیگری در این بین نواخته شوند.  خط اتصال بین نت های همنام و غیر همنام کشیده می شود و به این معنی است که نتها باید به صورت به هم پیوسته و بدون وقفه نواخته شوند.

اگر نتی را دیدید یک نقطه در بالا یا در زیر آن قرار گرفته است، باید بدانید که خواندن یا نواختن اینگونه نت ها باید با یک سکوت کوتاه یا یک وقفه همراه باشد. به طوری که مجموعه این نتها به صورت غیر پیوسته و منقطع نواخته می شوند.  به اینگونه نواخته شدن نت ها “استاکاتو” گفته می شود.

نکته ها: 

• برای یادگیری صحیح و سریعتر موسیقی، بهتر است زیر نظر یک استاد با تجربه و تایید شده آموزش ببینید.
• قطعات پیانو روی دو مجموعه از خطوط حامل در زیر هم نوشته می شود. به صورتی که نت های دست راست روی یک مجموعه از خطوط حامل در کلید سل نوشته می شود و نت های دست چپ روی یک مجموعه از خطوط حامل در کلید فا نوشته می شود.
• هنگام خواندن و نواختن نت های موسیقی از یک مترونوم استفاده کنید. مترونوم به شما کمک می کند که نت ها را با ارزش زمانی صحیح بنوازید.
• تمپو یا سرعت نواختن یک قطعه موسیقی معمولا در بالای خطوط حامل مشخص می شود. برای تعیین سرعت نواخته شدن نت ها از کلمات ایتالیایی مانند “آلگرو” allegro (زنده یا سریع) و یا “آندانته” andante ( گام های آهسته) و همچنین به وسیله “تمپو” (tempo) که بیانگر تعداد ضرب ها در دقیقه است، استفاده می شود. مترونوم بهترین وسیله برای همساز شدن با این استاندارد است.
• نرم افزار ها و اپلیکیشن های گوناگونی برای خواندن و نواختن همزمان نت های موسیقی وجود دارد. نرم افزار Guitar Pro بهترین نمونه برای استفاده ساز گیتار به شمار می رود.
• یادگیری خواندن و نواختن نت های موسیقی ممکن است در ابتدا با کندی صورت گیرد. اما به مانند خواندن و نوشتن بعد از مدتی جزئی از وجود شما خواهد شد و خواهید توانست نت های موسیقی را بدون فکر کردن بخوانید و فقط روی نواختن خود متمرکز شوید.
• خواندن نت های موسیقی در صورتی که به نواختن یک ساز موسیقی، گام ها، تکنیک ها و نت ها آشنایی داشته باشید بسیار ساده تر و قابل فهم تر خواهد بود.

توجه داشته باشید که اگرچه گام های بالا اکثر اصول اولیه نت خوانی را در بر می گیرند اما به هیچ وجه کامل نیستند. تئوری موسیقی، سبکهای و ساز های گوناگون با تکنیک های متفاوت نوازندگی هر کدام نیاز به سا عت ها و صفحات بی شماری توضیحات مفصل دارند که از دامنه این مقاله بسیار فراترند.

مطالب فوق را یکبار دیگر مرور کنید و کتاب ها را نیز دانلود نموده و حتما مطالعه نمایید تا بتوانید نت خوانی و نت نویسی را به صورت کامل از آکادمی موسیقی سازی ها بیاموزید.

در ادامه چند نکته برای تمرین و یادگیری بهتر نت ها را به شما آموزش خواهیم داد، با استفاده از این نکته ها، می توانید تمرینات مفیدتر و موثرتری داشته باشید.

همه چیز درباره نت C وسط در موسیقی

نخستین نت از نت‌های موسیقی C   نامیده می‌شود و نت مترادف دو بشمار می‌رود. یک نت دو وسط یا (C4) بر اساس زیر و بمی، ، فرکانسی معادل (۲۶۱٫۶۲۶ هرتز) دارد و در وسط صفحه کلید پیانو قرار می‌گیرد. زیرا محل قرار گیری  C وسط بر روی پیانو استاندارد ۸۸ کلیدی، ۴ اکتاو از سمت چپ صفحه کلید است.

نت نویسی C وسط بر روی کلیدهای مختلف

در انواع سازها و کلیدها، نوازندگان اغلب به C میانه اشاره می‌کنند. در اجرای پیانو، C میانه به عنوان یک حد تقریبی بین نت‌های چپ (نت‌های باس) و نت‌های سمت راست (نت‌های سه گانه) عمل می‌کند. در  پارتیتور  (صفحه نماد) C  وسط اولین خط افقی از تعدادی خط افقی و موازی، با فواصل برابر تشکیل شده است. جایی که نت‌های موسیقی روی خطوط و بین خطوط و یک نت بالای حامل و یک نت پایین حامل نوشته شده است.

• Treble Clef یا کلید صدای زیر: c وسط در خط اول افقی زیر خط حامل  نوشته می‌شود.
• Bass Clef یا کلید باس c وسط: در خط اول  افق بالای حامل نوشته می‌شود.
• Alto Clef یا کلید آلتو c وسط: در خط سوم حامل نوشته می‌شود.
• Tenor Clef یا کلید تنور c وسط: در خط چهارم حامل نوشته می‌شود.

تنظیم C وسط

در نواک کنسرت که A440 است، (C4) بر اساس زیر و بمی، فرکانسی معادل (۲۶۱٫۶۲۶ هرتز) را داراست.

درSPN ،​​C  وسط به عنوان C4 تعیین شده است.

مترادف‌های C وسط

اگرچه ​​C وسط اصطلاح معمول است اما اغلب برای با نام‌های دیگر نیز شناخته می‌شود، از جمله: 

• C4؛ MIDI # 60
• c1 (بر مبنای نت نویسی انگلستان)
• do3؛ do centrale
• do3؛ do centrale) Fr)
• c i؛ (با علامت C آلمان)

یاد بگیرید چگونه مکان C وسط را در پیانو و یا در اندازه‌های مختلف از صفحه کلید بیابید.

۱- برای شروع، از فلش کارت استفاده کنید

متاسفانه، حفظ کردن نت ها در شروعِ کار، کمی خسته کننده است؛ ولی به هر حال مرحله ای است که همه باید پشت سر بگذارند. با روزی ۱۰ دقیقه تمرین، طی چند هفته، بخش عمده ای از نت های خطوط حامل را (البته به جز نت های خطوط اضافه) برای دو کلید سل (Treble Clef) و کلید فا (Bass Clef) یاد می گیرید. استفاده از فلش کارت، روش خوبی برای حفظ کردن نت هاست. این فلش کارت ها هم به صورت رایگان در دسترس شماست و هم به صورت آماده می توانید تهیه کنید. همچنین تعدادی اپلیکیشن موبایلی برای حفظ کردن نت ها وجود دارد که با جستجو در اینترنت می توانید پیدا کنید. هر فلش کارتی حفظ شدید کنار بگذارید و بعد از مدتی دوباره مرور کنید. برای حفظ کردن نت ها می توانید از روش جعبه لایتنر استفاده کنید.

۲- احساس را وارد نوازندگی کنید

موسیقی فقط تکرار یک توالی از نت ها نیست. طوری نوازندگی نکنید که دیگران فکر کنند دارید از روی یک متن روخوانی می کنید! موسیقی باید حس و حال داشته باشد؛ و این را نمی توان با نوشتن توضیح داد. به مهارت شنیداری تان رجوع کنید. اجرایتان را ضبط و بارها و بارها تکرار کنید تا احساس را وارد نوازندگی کنید.

۳- بصری فکر کنید

بعد از حفظ کردن نامِ نت ها و جایگاهشان روی خطوط حامل، باید آن ها را به صورت بصری یاد بگیرید؛ طوری که به محض دیدن هر نت، نامش را به خاطر آورید. شاید برای آهنگی با تمپوی پایین بتوانید روی نامِ نت فکر کنید؛ ولی در سرعت های بالا، بدون تفکرِ بصری، وقت کم می آورید! حتی جملات رمزی مثل Good Boys Do Fine Always یا Face و … که در کتاب های مختلف ذکر شده، در اجرای واقعی کارآمد نیستند؛ دلیلش این است که مغز شما تا بخواهد رمز را به خاطر بیاورد و نام نت را تشخیص دهد نت بعدی از راه رسیده و دیگر دیر شده است. بنابراین چاره ای ندارید جز مدد گرفتن از نیمکرۀ راست مغز و توجه به ویژگی های بصری نت ها و جایگاهشان روی خطوط حامل.

۴- گام ها را به خاطر بسپارید

هنگام نت خوانی ممکن است به قسمت هایی برخورد کنید که نت ها با توالی خاصی بالا و پایین می روند. مثلاً بعضی از آن ها شارپ یا فلت هستند. برخی نادیده گرفته شده اند. برخی با نت خاصی شروع شده اند. یعنی با یک گام سروکار دارید.

در بیشتر آهنگ ها از همان گام های شناخته شده استفاده می شود که چه بسا ممکن است بلد باشید ولی به خاطرِ تمرینِ کم تشخیص ندهید. یادگیری گام ها به شما کمک می کند تا در حین نواختن قطعه، به محض دیدن الگو و بدون توجه به مابقی نت ها، گام را اجرا کنید. منظور از کلمه کلمه خواندن به جای حرف حرف خواندن، این بود.

۵- قطعاتی انتخاب کنید که هر ۵ انگشت دست را به کار می گیرند

یک روش خوب برای افراد مبتدی این است که تمرین را با قطعاتی انجام دهند که از هر ۵ انگشت دست استفاده شده است. به این صورت که فقط نامِ انگشت و نتِ اول داده می شود و مابقی نت ها را هنرجو باید خودش پیدا کند. در این روش، دانش آموز وادار می شود به جای به یاد آوردنِ نامِ نت به شکل آن توجه کند و ناخودآگاه ارتباط جایگاه نت روی خطوط حامل با کلید معادل روی پیانو را تشخیص دهد. چنین قطعاتی را می توانید در کتاب هایی از Lin Ling-Ling و Boris Belin پیدا کنید. این روش حتی برای افرادی که نام نت ها را خوب بلد نیستند نتایج ارزشمندی به همراه دارد.

۶- نت ها را جلو جلو بخوانید

نکتۀ بسیار مهم دیگر در نت خوانی این است که نت ها را جلوتر بخوانید. یعنی همیشه چند نت جلوتر از نتِ در حال اجرا باشید. به قول یکی از اساتیدم: «بخوان و برو جلو!»

۷- حواستان به دست مخالف باشد

نت های هر دست را به صورت جدا تمرین کنید ولی همیشه آن یکی دست را پیش از رسیدن به قسمت مربوطه آماده کنید. دانش آموزان معمولاً مدت زیادی برای یک دست می گذارند ولی آماده سازی زودهنگام دست مخالف مهارتی است که هر چه زودتر باید بیاموزید. به تجربه دریافته ام بزرگترین مشکل هنرجویان من در نت خوانی، ضعفشان در آماده سازی دست مخالف بوده است. آن ها معمولاً نت های یک دست را خوب می خوانند ولی وقتی نوبت به دست دیگر می رسد که مثلاً قرار است یک ملودی بزند، به خاطر اینکه نت هایش را جلوتر نخوانده در جاگیری دست دچار مشکل می شود.

۸- با اولین اشتباه، نت خوانی را متوقف نکنید

توقف نکردن، موضوع مهمی در نت خوانی است. اغلب پیانیست ها در گروه های نوازندگی فعالیت می کنند؛ بنابراین منطقی نیست وسط اجرا تاخیر به وجود آید. حتی اگر جایی اشتباه کردید، توجه نکنید و ادامه دهید. سعی کنید تمرینات را با سرعتی انجام دهید که در توانِ شماست. حتی قطعات با تمپوی سریع را می توانید در شروعِ کار با سرعتِ پایین اجرا کنید؛ مثلاً اگر تمپوی اصلیِ آهنگ ۱۳۰ است، شما با ۱۰۰ یا حتی ۹۰ و کمتر شروع کنید؛ خلاصه با سرعتی که بتوانید نت ها را بدون دستپاچگی تشخیص داده و اجرا کنید. در نت خوانی هیچگاه بخش اشتباه را تکرار نکنید، چون این دیگر اسمش نت خوانی نیست، تمرین است.

۹- آکوردها را یاد بگیرید

آکوردها، واحدهای سازندۀ هارمونی هستند. ابتدا همۀ آکوردهای ماژور و مینور را که با کلیدهای سفید قابل اجراست یاد بگیرید (مثلاً C, D, E, F, G, A, B Major & Minor). به ترکیب حروف هر آکورد دقت کنید؛ برای مثال E Major ترکیب سه کلید E, G#, B یا E Minor ترکیب E, G و B است و … . بعد به سراغ آکوردهای معکوس و چهارصدایی (هفتم) بروید. تسلط بر این موضوع بسیار حیاتی است.

باید آنقدر در این این کار ورزیده شوید که در هنگام نت خوانی آکوردها را به صورت آکورد درک کنید نه نت های مجزا. با بهبود این مهارت، صرفه جویی زیادی در وقت شما به وجود می آید و سرعت نت خوانی تان افزایش می یابد. دلیلش این است که به جای نت های مجزا، شکل به هم چسبدۀ آن ها را در قالب آکورد درک می کنید. برای یادگیری آکوردها می توانید از اپلیکیشن بسیار مفید Piano Companion استفاده کنید.

و کلامِ آخر نقل قولی از سایت کوارا:

دو دانش آموز A و B را در نظر بگیرید که قرار است در یک رقابت ۱۰ هفته ای، قطعه ای را بنوازند.

هفتۀ اول:

دانش آموز A با ۱۰۰ درصد تمپوی آهنگ، ۱۰ درصد آن را درست می زند.
دانش آموز B با ۱۰ درصد تمپوی آهنگ، ۱۰۰ درصد آن را درست می زند.

هفتۀ دوم:

دانش آموز A با ۱۰۰ درصد تمپوی آهنگ، ۲۰ درصد آن را درست می زند.
دانش آموز B با ۲۰ درصد تمپوی آهنگ، ۱۰۰ درصد آن را درست می زند.

هفتۀ سوم:

دانش آموز A با ۱۰۰ درصد تمپوی آهنگ، ۳۰ درصد آن را درست می زند.
دانش آموز B با ۳۰ درصد تمپوی آهنگ، ۱۰۰ درصد آن را درست می زند.

…

هفتۀ نهم:

دانش آموز A با ۱۰۰ درصد تمپوی آهنگ، ۹۰ درصد آن را درست می زند.
دانش آموز B با ۹۰ درصد تمپوی آهنگ، ۱۰۰ درصد آن را درست می زند.

هفتۀ دهم:

دانش آموز A با ۱۰۰ درصد تمپوی آهنگ، ۱۰۰ درصد آن را درست می زند.
دانش آموز B با ۱۰۰ درصد تمپوی آهنگ، ۱۰۰ درصد آن را درست می زند.

اکنون روز مسابقه است و دانش آموز B نسبت به دانش آموز A جلوتر است. چرا؟
چون او یک قطعه را ۱۰ هفته به صورت درست اجرا کرده؛ ولی دانش آموز A فقط یک هفته (هفتۀ آخر) آن را درست اجرا کرده است.

حافظۀ عضلانی (Muscle Memory) موضوع مهمی است. دانش آموز A، برای ۹ هفته قطعه را اشتباه تمرین می کرده و این اشتباهات در او نهادینه شده؛ به همین خاطر روز مسابقه آن اشتباهات را مرتکب می شود. به قول معروف: «ترک عادت مرض است.» این موضوع خصوصاً در نوازندگی پیانو مشهود است. دانش آموز A، اشتباهاتش به عادت تبدیل شده؛ ولی دانش آموز B، درست نواختنش، به عادت تبدیل شده است.

با سرعت کم با مترونوم تمرین کنید. صبور باشید. از اول تا آخرِ آهنگ را تمرین نکنید. روی قسمت های کوچک تمرکز کنید.

وقتی جایی از نوازندگی اشتباه کردید، برنگردید تا آن قسمت را تصحیح کنید! با این کار قطعاً همۀ شنوندگان می فهمند که اشتباه کرده اید؛ ولی اگر بدون توجه به اشتباه، ادامه دهید به سختی متوجه می شوند.

با یادگیری نت خوانی می توانید سریع تر، دقیق تر و در زمان کمتری نت ها را تشخیص دهید.