مضراب زدن تار، یک اصل اساسی و مهم در یادگیری اصولی این ساز برای هنرآموزان عزیز این رشته است. در بخش‌های قبل، درباره‌ی نحوه قرار گرفتن دست راست روی کاسه و گرفتن مضراب به تفصیل صحبت کردیم. حال باید این مورد را یادآور شویم که از نکات اولیه و مهم برای مضراب زدن، به وجود آوردن آرامش و جلوگیری از هر گونه انقباض در دست راست (کتف، بازو و ساعد) می‌باشد. برخلاف آنچه که هنرجويان مي‌پندارند، هنگام مضراب زدن، نباید کوچکترین نيرو يا فشاری وارد شود، در غیر اين صورت، نوازنده‌ای که يک ساعت تار مي‌نوازد، بعد از تمام شدن اجرا باید با خستگی شدید عضلات خود مواجه شود که در حقیقت اصلاً نباید اینگونه باشد.
وارد کردن این نيروی زائد و فشار در حين مضراب زدن، علاوه بر اینکه باعث سفتی دست راست می‌شود، (در بخش آموزش دست چپ، آموزش می‌دهیم که انقباض دست راست، باعث سفتی دست چپ نيز خواهد شد)، موجب افت کیفیت صدا دهی ساز نيز خواهد شد.
تنها شيوه صحيح مضراب زدن، استفاده از سنگينی و وزن دست راست است. به منظور انجام صحیح و دقیق این عمل، رعايت نکات ذيل ضروری است:
- در تار، حرکت از بالا به پايين مضراب را “راست ” و از پايين به بالا را “چپ” مي‌نامند.
- قبل از مضراب زدن کف دست باید کاملاً ً به طرف پوست قرار داشته باشد.
- یک عادت اشتباه بعضی از هنرجويان این است که نوک مضراب را به سمت بالا نگه می‌دارند. مضراب قبل از شروع حرکت به سمت بالا، باید عمود بر سیم‌ها قرار داشته باشد.
- بهترین حالت نگه داشتن دست برای استفاده بهينه از وزن آن هنگام مضراب زدن، این است که به آن ارتفاع مناسبی بدهیم (مضراب حداقل تا سيم بم بايد بالا بيايد.)، زيرا در اين حالت، دست بیشترین مقدار وزن و نيروی ثقل خود را داشته و هنگام برخورد با سيم، صدايی مطبوع، عميق و حجيم خواهد داد و علاوه بر آن، هيچگونه سفتی و فشار نيز در دست حس نخواهد شد. برخلاف آنچه که هنرجويان می‌پندارند، محکم زدن مضراب، موجب ایجاد صدای قوی‌تر در تار نخواهد شد. دلیل ایجاد صدای حجيم، تنها انتقال صحيح نيروی ثقل و وزن دست به وسيله مضراب بر روی سیم‌ها مي‌باشد. لازم به ذکر است که اگر ارتفاع مضراب کم باشد، هیچ گونه نيرويي به وجود نخواهد آمد در نتیجه و صداها پوک خواهند شد؛ پس هنرجويان بايد دقت نمايند که هیچ گاه مضراب را با ارتفاع کم نزنند. یکی از نکات بسيار مهم مؤثر بر روی کیفیت مضراب زدن، تمرکز روی نحوه انتقال نيروی ثقل دست به وسيله مضراب بر روی سیم‌هاست و هنرآموزان بايد حتماً اين امر مهم را به هنرجويان تذکر دهند.
- پس از دادن ارتفاع لازم به دست و مضراب به کمک چرخش کامل مچ به سمت بالا، وزن دست را با دادن زاويه لازم به مضراب (برای جلوگيری از برخورد با سیم‌های ديگر)، به يکباره بر روی سیم‌ها (دو یا سل) تخليه می‌کنیم. بايد توجه داشت که پس از برخورد مضراب با سیم‌ها، به هيچ وجه پایین‌تر نرود و درست در زير سیم‌ها توقف کند.
- نکته مهم در عمل مضراب زدن این است که ساعد باید همیشه روی سيم گير، ثابت و بدون تغییر بماند.
- تماس پوست نرمه کف دست با خرک، به هنگام مضراب زدن، در شکل گيری صحيِح اين عمل تأثیر مثبتی خواهد گذاشت.
- از سفت گرفتن مضراب پزهیز کنید؛ زیرا باعث کندن سیم‌ها و توليد صدای ناهنجار خواهد شد. مضراب را بايد در دستان خود کاملاً شل بگیرید تا برخورد آن با انعطاف صورت گیرد.
- هنرجويان پس از آموختن زدن مضراب، مي‌بايست بين ۳ تا ۴ جلسه، تمرینات خود را تنها با مضراب راست و به صورت آهسته بنوازند (از سريع و پشت سر هم مضراب زدن خودداری شود؛ زيرا در اين صورت دست، فرصت لازم برای حرکت بالا و پائین را نخواهد داشت) و بعد از حرفه‌ای شدن، به زدن مضراب چپ بپردازند.
- در مضراب چپ، مضراب دقيقاً از زير سیم‌ها (جاييکه مضراب راست خاتمه پيدا کرده بود) به سمت بالا حرکت مي‌کند. دقت کنید که گرفتن آن در دست باید به صورت کاملاً شل باشد تا باعث کندن سیم‌ها نشود. پايان مسير حرکت مضراب چپ، حداقل حدود سيم بم است. يعنی جاييکه حرکت راست بعدی شروع خواهد شد.
ویدیوی آموزش صحیح گرفتن تار و مضراب تار
