استاد احمد عبادی از چهرههای خاص و برجسته موسیقی سنتی ایران بود و از نظر شخصیتی، وی نوازنده برجسته سه تار بود که در خانوادهای سه تار نواز و در سال ۱۲۸۵ هجری شمسی در تهران متولد شد. وی فرزند میرزا عبدالله فراهانی، از اساتید برجسته موسیقی و نوازندگان سه تار زمان خود بود. نواختن سه تار میراثی بود که از پدر بزرگ احمد عبادی، آقا علی اکبر خان فراهانی، یکی از نوازندگان سه تار دربار ناصرالدین شاه قاجار به ارث رسیده بود. احمد عبادی در چنین خانوادهای هنری خیلی زود با موسیقی اصیل ایرانی آشنا شد و تنها ۷ سال داشت که تدریس این ساز را با پدرش آغاز کرد. طولی نکشید که پدرش که حامی اصلی او در زمینه موسیقی بود را از دست داد. اما پیش از مرگ، پدرش ارث گرانبهای خود را به فرزندان دیگر واگذار کرد. احمد عبادی پس از مرگ پدرش، تحصیلات خود را نزد دو خواهر بزرگتر خود، عصمت و ملوک و برادر بزرگترش جواد عبادی ادامه داد. علاقه و جدیت او در یادگیری خیلی زود در سن ۱۸ سالگی او را به نوازندهای کامل و حرفهای تبدیل کرد.
سبک نوازندگی استاد
برخلاف آنچه گمان میرفت، احمد عبادی سبک خاص خود را در نواختن سه تار انتخاب کرد. به طوری که سه تار نوازی او شباهتی به نواختنهای پدر یا معاصرانش که بیشتر آنها شاگردان پدرش نیز بودند، نداشت. عبادی استاد بداهه نوازی بود، از آنجا که این طبیعت موسیقی شرقی است که این هنرمند با توجه به احساسات و نگرش خود با آهنگهایی که ایجاد میکند داستان جدیدی را تعریف میکند و استاد عبادی نیز در این باره صحبت میکند. او بسیار استاد و ماهر بود، به طوری که حتی در برخی از گوشههای کوچک یک دستگاه، اوقات زیادی را به نواختن تکنوازی میپرداخت تا جملهها و ملودیها شبیه یکدیگر نباشد و هر جمله از طراوت و تازگی خاصی برخوردار باشد.
از دیگر ویژگیهای سبک استاد میتوان به ضربههای تک مضرابهای واضح، فاصله مناسب بین جملهها و چهار مضرابها، و قطعاتی که در اکثر گوشههای دستگاهها سیر میکرد. و همچنین با استفاده از همه امکانات صدا ساز وی آثار زیادی در زمینه تکنوازی یا گروه نوازی به جا گذاشت. عبادی تغییراتی را در آهنگهای سه تار ایجاد کرد و آهنگهای جدیدی را برای این ساز اختراع کرد که در دو کاست به نام "آهنگهای سه تار" برای دوستداران و علاقه مندان به موسیقی سه تار به یادگار گذاشت.
به گفته بزرگان موسیقی، احمد عبادی نقطه عطفی در تاریخ نواختن این ساز است. او با یک تغییر چشمگیر در سبک نوازندگی خود (اختراع نواختن تک رشتهای) ، سبکی را ایجاد کرد که تاکنون کسی اجرا نکرده بود. جالب است بدانید که تقلید از سبک نواختن او هنوز هم کاری دشوار و تقریباً غیرممکن است. او در ضربات تک رشتهای و دو زمانه چنان به تکامل رسیده بود که گویی این روش را به نام خود ثبت کرده است. ارتعاشات الاستیک و طولانی و بداهه پردازی های بی نظیر از دیگر ویژگیهای نوازندگی خاص وی بود.
نقطه عطف ساز سه تار
ساز سه تار هویت و محبوبیت فعلی خود را مدیون این استاد بزرگ است. در دوران اوج او، ساز سه تار به دلیل کم حجم بودن و کمبود امکانات از جمله ضبط و تدوین و ... کم کم در حال فراموشی بود. مثل یک ابرقهرمان مانع از این اتفاق شد. نکته قابل توجه دیگر در مورد وی اختراع آهنگهای مختلف برای سه تار است. قبل از این اختراع، سه تار مانند تار تنظیم میشد و هیچ انعطاف پذیری در کوکها مشاهده نمیشد. وی با تلاش خستگی ناپذیر خود ثابت کرد که تنظیمات متغیری را میتوان با توجه به نیاز دستگاهها اعمال کرد. استاد عبادی نتیجه این اختراع را در نوارها ضبط کرده و کوکهای خاصی را برای گامها و گوشههای مختلف معرفی کرده است که از آن زمان به بعد به عنوان کوکهای مختلف سه تار توسط همه استادان و نوازندگان مورد استفاده و تدریس میشود.
آثار استاد
استاد احمد عبادی در طول سالهای فعالیت خود در زمینه موسیقی با بزرگان زیادی همکاری داشته است. نامهای معروفی چون غلامحسین بنان، محمدرضا شجریان، فرامرز پایور، شهرام ناظری، حسن کسایی، علی تجویدی، حسین قوامی، رضا قلی میرزا زولی و ... فقط چند مورد از این مشاهیر موسیقی بودند. روایت شده است که استاد محمدرضا شجریان از وی به عنوان بزرگترین استاد خود در زمینه موسیقی نام برده است. وی همچنین با تعالیم خود شاگردان زیادی تربیت کرد. مهربانو توفیق، بهداد بابایی، سید خلیل علینژاد و ... از جمله کسانی هستند که این توفیق به عنوان دانشجوی استادد نصیبشان شد.
اگر میبینید که اکثر بزرگان موسیقی که سه تار را به عنوان ساز دوم خود بعد از ساز تخصصی خود انتخاب کردهاند، به قول خودشان، این انتخاب ریشه در خصوصیات فنی و اخلاقی استاد عبادی دارد. به عنوان مثال میتوان از استاد حسین علیزاده و پرویز مشکاتیان در مورد این ادعا نام برد. مشخصات فنی وی قبلاً ذکر شد. اما در مورد خصوصیات اخلاقی وی میتوان از مهربانی و خوش اخلاقی با مردم و همچنین تقوا و روحیه مذهبی وی نام برد. او پاکی بی نظیری داشت و بدون ریا و تزویر به عقاید دینی خود پایبند بود. گفته میشود که او هرگز بدون وضو ساز نمینواخت یا در ایام عزاداری ائمه (ع) هرگز به سراغ ساز نمیرفت.
مانند همنشینیهای وی با غلامحسین بنان و محمدرضا شجریان و همچنین بداهه پردازی هایی که بیشتر در قالب برنامه گلها به یادگار مانده است باید این نکته را نیز در نظر گرفت که بیشتر سالهای فعالیت وی در زمانی بود که هیچ امکان ضبط و ثبت آثار وجود نداشت و بیشتر به صورت زنده از رادیو پخش میشد اولین کاری که احمد عبادی ضبط کرده، صفحاتی است که در سال ۱۳۱۰ توسط شرکت Polyphon تهیه شده است. یکی تکنوازی سه تار در ساز ماهور و دیگری در ساز شور است که توسط رضاقیلی زولی خوانده شده است. (خواننده رضاقلی زولی در سال ۱۳۲۴ بر اثر بیماری سل درگذشت) در سال ۱۳۲۷ ، عبادی توسط شاعر و ترانه سرای معروف استاد اسماعیل نواب صفا به رادیو دعوت شد و برای اولین بار در مرداد سال ۱۳۲۷ صدای روح نواز سه تار عبادی از رادیو شنیده شد.
وفات
این مرد بزرگ موسیقی ایرانی پس از یک دوره دشوار در مبارزه با سرطان روده، در ۱۷ اسفند سال ۱۳۷۱ درگذشت. پیکر وی در خانه امامزاده طاهر کرج قرار دارد و این استاد بی مانند در خانه ابدی خود آرام گرفته است.